Total No. of Printed Pages 7 HS/XII/A. Sc. Com/K/13 2 0 1 3 KHASI ( Modern Indian Language ) Full Marks : 100 Time : 3 hours The figures in the margin indicate full marks for the questions General Instructions : (i) Write all the answers in the Answer Script. (ii) Attempt Part A Objective Questions serially. (iii) Attempt all parts of a question together at one place. ( PART : A OBJECTIVE ) ( Marks : 50 ) SECTION I ( Marks : 20 ) 1. Pyndap ïa ki jaka ba thylli da ki kyntien kiba dei (Jied 5 tylli) : 1 5=5 Ka long kaba la slem eh, naduh ki snem kulong kumah. Kine ruh de ki long ka Blei. Kynmaw ho khun pyrsa shynrang-kynthei. /2
( 2 ) Ki mawshyieng-maw jingtep Ki ha nga bad phi. Ngi sngewsarong namarkata, Ban shong hapneh jong pha. Ba ka long kaba sang eh kum kata Ma-lade ruh long sniew. Shapoh kynrang ki tih Ban lute ki hira. 2. Jied ïa ki kyntien kiba dei na kiba la ai hapoh braket (Jied 5 tylli) : 1 5=5 Lada ka pah ka (Langwarku/Kympiat) tang shisien pah kan don ka jingpluh ïng hangno re hangno. Ka (Jingkhein/Jingkdiah) jong ki dieng ne ki tnat dieng ha ka por ba u dang ïaid lynti kam long ka jingaidak kaba sngewtynnat ïa u Khasi. Lada ka lyngwiar-sngi ka rben u sangeh noh wat ka (thung/bet) kba ruh. (Ar-shamoit/Shi shamoit) sha shisien dih, lai sien shi sngi.
( 3 ) Uta u Para shnong te u la shalak bha namar u la shongsor mynta la (phra snem/hynñiew snem). Khie sa wan pat hadien (shi taïew/ar taïew) namar mynta nga dang bun kam palat. 3. Jubab kine harum ki Dei ne Bakla (Jied 5 tylli) : 1 5=5 Ka ktien Khasi ka long kaba riewspah shibun ha ka klas ki kyntien ba la khot Adverb. Ban sngewsih ki Meirad ki parad ka bymdei Ba long kumba pyndud thawlang ïawbei. Ngim dei ban kren sniew ne kren siar lane pynïatur ïano-ïano. Haba synriah ne saham ha khmat ki briew dei ban da ong Kumno kumta Map-ho. Ka bih kaba par suki-pa-suki Kan sa trei ha kano ma ka sngi. Ia dur bhabriew jong pha la sliah Jinglong sotti phongrai la biah.
( 4 ) 4. Na kino ki poim/lynnong la sot ïa kine ki laiñ harum (Jied 5 tylli) : 1 5=5 Mano ban khmih lynti ba ha pha kan wan jia, Ban pynkyrsieh katne da pap da sang da ma. Ynda la kiew rasong ka meng, Jingsarong la kiew skong. Te ngin sa kyang na tnum Kum pha ri haei ngan shem. Ka bih ba par suki pa suki Kan sa trei ha kano ma ka sngi. Uba don ïa ka, um ju iaid marwei mynno mynno ruh ha ka jingim jong u bad ka pyrthei ka pyrto ïa u.... Ia ngi kiba duk imat ym don jaka ha sor. Ha shnong nga heh ka mynsiem hynrei ha sor nga shah kynhied kat ha uba don.
( 5 ) SECTION II ( Marks : 30 ) 5. Jubab lyngkot ha ki 5 ne 6 senten ïa kine harum (Jied 5 tylli) : 6 5=30 Ka Verb Khasi kam don Tense. Ai nia ban pynksan ïa katei ka Jingong. U K. S. Nongkynrih u thew ïaei haba u ong, Hynrei u shu long tang u pyrthat rkhiang ha ki lyoh ki khana lorni ha ka lyer. Batai lyngkot ïa ka jingmut kine ki laiñ : Wat bat ka lamler ï u khein shen ki bniat, Ka khmat dang phuh ka kti la bat khylliat. Sha sngi jingsuk b la dep Ia mynsiem pha leit kynting. Batai lyngkot ïa kita ki sngi jingsuk b la leit. Kumno phin pynïapher ïa ka Akor Khasi na ka jinglong jingim Khasi. Thoh lyngkot halor ka jingstad jong u Sahep rangbah ban bishar bad kumno u Bah Ta-en u la lait na kata ka along? (ng) Kiei ki jingmut kiba rieh kiba u B. C. Jyrwa u kwah ban pynsngew hangi lyngba kine ki kyntien : Hynrei da lade ki lynshop Ha ban da jot rymphot.
( 6 ) ( PART : B DESCRIPTIVE ) ( Marks : 50 ) 6. Thoh Ese (Essay) halor kawei na kine harum : 14 Ka rep ka riang ha kane ka juk jong ngi mynta. Ka Ing ka sem ka shlem saindur ïa ka akor ka burom. Ka sain-hima-sima ha Meghalaya jong ngi. 7. U Khasi u im ha ka mariang bad u shong skul ruh ha ka. Kiei kita ki jingstad kiba u Khasi u la ïoh ban lum na ka mariang. Thohshai katkum na ka lynnong kaba phi la pule. 12 Lane Ha ka khana Iaishah Bah Ta-En, aïu u W. Kharkrang u kwah ban pashat ha ngi ki nongpule ha kaba ïadei bad ka Imlang-Sahlang. Ai ïa ki jingkynthoh kiba shai. 12 8. Kaei ka Preposition? Batai shai ïa ki kamram jong ka bad da ai de bad ki nuksa. 2+10=12 Lane Batai shai ïa ki kamram ba ka Adjective ka pyndep, da ai bad ki nuksa ïa kawei pa kawei ka kamram. 12
( 7 ) 9. Balei aïom ba phi kylla Balei nangne phin weng ïa nga? Batai bniah katkum na ka poitri ba phi la pule, balei ba u V. G. Bareh u pangnud ban ïakhlad noh na ka tlang? 12 Lane Uei u Ren? Kaei ka Pharshi kaba rieh kaba don ha lyndet jong kane ka jingrwai? Ai ïa ka jingkynthoh jong phi halor jong katei ka Pharshi da kaba pynshong-nongrim na ka kot pule jong phi. 2+10=12 K13 15*/2 HS/XII/A. Sc. Com/K/13